22-03-2024 | Sinds 1907 is het Piet Heinplein al een betegeld plein met een paar bankjes erop. Daaronder liep een gracht. Vóór die tijd was de gracht te zien. Binnenkort herleven oude tijden, want dan is de gracht weer zichtbaar. Niet alleen om het verleden te vieren, maar ook om de stad voor te bereiden op de toekomst. Vesna en Steffanie, opdrachtgever en projectmanager, blikken terug op de herinrichting.

Het begon met de noodzaak om de kademuren en de bruggen te renoveren, vertelt Vesna: “De Anna Paulownabrug is nog van voor 1900 en de Elandburg is iets jonger. Deze bruggen zijn niet gemaakt voor de zware auto’s en vrachtwagens die er nu over rijden. Daarom moesten we ze vervangen.”

De schets die iedereen verleidde

Het had een gewone renovatie kunnen worden, maar toen verscheen er een schets. “Daarop was te zien hoe het eruit zou kunnen zien als het plein werd open gemaakt en de gracht weer tevoorschijn kwam,” herinnert Steffanie zich. “Dat is een gecompliceerde en dure operatie, dus we dachten eerst dat het niet kon. Maar die schets kwam steeds bij andere mensen terecht en iedereen werd er enthousiast over.” Dat gold niet alleen voor collega’s en politici, maar ook voor bewoners en ondernemers. “Uiteindelijk wist die schets iedereen te verleiden.”

Aandacht voor de toekomst

In 2020 hakte de gemeente de knoop door. In plaats van alleen de fundering en brugdekken aan te pakken, zou het hele Piet Heinplein worden opgeknapt, met als hoogtepunt dat de gracht na bijna 100 jaar weer het daglicht zou zien. Met de renovatie zijn de bruggen en kademuren weer veilig voor de komende 100 jaar. Door tegelijk met de renovatie het Piet Heinplein weer open te maken, bereidt de gemeente de stad op nog andere manieren voor op de toekomst:

• Mooiere en aantrekkelijker gebied om in te verblijven, met bankjes aan het water en een aanlegsteiger
• Het Haagse karakter van de omgeving is behouden door de kademuren historisch op te bouwen en het plaatsen van historische lantaarnpalen en brugleuningen
• Meer ruimte in de gracht om water op te vangen en doorstroming te vergroten
• Een omgeving waar bomen beter kunnen groeien
• Meer ruimte voor verschillende soorten planten en dieren
• Duurzame verlichting
• Meer ruimte voor voetgangers en fietsers

Grote operatie op een kleine postzegel

Het plein ging dus weer open. Dat was allesbehalve simpel. Het is een relatief klein plein. ‘Een postzegel’, noemen Vesna en Steffanie het. Wat het ingewikkeld maakt, is dat er onder het plein en de bruggen allerlei kabels en leidingen lagen van Eneco, Stedin en telecompartijen. Die konden daar niet blijven liggen en moesten dus ergens anders naartoe. Ook wonen om het plein heen mensen en ondernemers hebben er hun bedrijf. Tot slot komen op het Piet Heinplein 7 drukke straten bij elkaar. Daar loopt ook de route voor Prinsjesdag overheen. Nood- en hulpdiensten gebruiken die wegen. Het is, kortom, een plein dat niet zomaar dicht kan voor werkzaamheden.

 

Uitgebreide voorbereiding

Dit vroeg daarom een uitgebreide voorbereiding. “Alleen de planning was al enorm complex”, vertelt Steffanie. Ze geeft een voorbeeld: “We konden niet aan het werk in het stookseizoen vanwege de warmteleiding, maar ook niet tijdens de winterslaap of het broedseizoen van de vleermuizen.” Vesna spande zich in alle partijen mee te krijgen. “We hebben met iedereen goede afspraken gemaakt. Binnen de gemeente, met de provincie, met natuurorganisaties en met de aannemer, maar ook met bewoners en ondernemers.”

Aandacht voor het verleden

Die afspraken gingen over het soort bomen dat er kon komen en waar dat kon, het soort nieuwe huisvesting voor de vleermuizen, de financiering en de alternatieve routes voor de paarden uit de koninklijke stallen. Maar ook de manieren waarop het plein de stad kan voorbereiden op de toekomst, terwijl het tegelijkertijd het verleden respecteert. Zo zijn de nieuwe kademuren in oude historische stijl opgebouwd. “Om de historische uitstraling te houden zijn dingen opnieuw gebruikt waar dat kon en deels nieuw in dezelfde stijl”, vertelt Vesna. “Beide bruggen krijgen de klassieke Haagse gietijzeren brugleuningen terug, met daarin aan beide kanten historische lantaarns.” Door het openmaken van het plein is het water weer zichtbaar, zoals in het verleden. Maar voor de toekomst is vooral het gebruik van het water belangrijk, zowel vanaf de kades als vanaf het water. Daardoor is niet alles in overeenstemming met hoe het in het verleden was: “Een aanlegsteiger was er vroeger niet. Maar die is juist weer van belang voor hoe we het plein willen gebruiken in de toekomst. Daarom hebben we met monumentenzorg afspraken gemaakt over hoe die eruit moest zien.”

Ruimte voor de natuur en de mens

De werkzaamheden zijn zo uitgevoerd dat de bomen op de Kortenaerkade konden blijven staan. Helaas moesten 3 bomen weg, omdat ze niet sterk genoeg waren om te herplanten en de gemeente langs de hele grachtenring lindes en iepen plant om er een geheel van te maken. 1 boom kreeg een nieuwe plek en er kwamen 5 nieuwe bomen bij. Doordat de overkapping van de gracht nu weg is, valt er zonlicht op de kademuren. Daardoor kunnen er muurplanten gaan groeien. Verder is de gracht wat breder gemaakt. Daardoor is er meer ruimte om water op te vangen en kan het water beter doorstromen. De 2 nieuwe bruggen zijn allebei 19 meter breed. De Anna Paulownabrug had vroeger 2 rijstroken voor auto’s. Nu is dat er 1, zodat fietsers en voetgangers meer ruimte hebben.

Genieten van het plein

Het eerste idee is al van lang geleden. In 2016 diende een aantal partijen een motie in om te onderzoeken of het mogelijk was het Piet Heinplein weer open te breken. Die motie is aangenomen door het college dat er toen zat. Steffanie: “In de jaren die volgden vielen er stapje voor stapje steeds meer puzzelstukjes op hun plek.” Vesna vult aan . “Van een eerste ideeschets tot en met het uiteindelijke resultaat hebben we heel veel werk verzet zodat niet alleen wij kunnen genieten van het Piet Heinplein, maar ook de toekomstige generaties.

Op vrijdagmiddag 22 maart 2024 ging het Piet Heinplein weer helemaal open voor het verkeer. Op zondag 14 april is de officiële opening waarbij de gemeente samen optrekt met de ondernemers en bewonersorganisatie uit het Zeeheldenkwartier.