16-10-2023 | De Koningstunnel was op 4 oktober 2023 dicht voor verkeer tussen 19.00 en 01.00 uur. Het doel: een grote veiligheidsoefening om hulpverleners voor te bereiden. Zo kunnen zij een eventuele calamiteit in de tunnel op een veilige en juiste wijze bestrijden, beheersen en afhandelen.
Calamiteitenoefening Koningstunnel. ( Den Haag 04-10- 23) Foto: Frank Jansen
‘Wie wil er nog wat extra bloed?’ In de serre van Paviljoen Malieveld zitten 23 mensen die er op het eerste gezicht niet best aan toe zijn. Blauwe plekken op kaak, slaap, enkel. Roetvegen onder de neus. Snijwonden in kin, armen, voorhoofden, waarbij er hier en daar zelfs nog stukken glas lijken uit te steken. ‘Het is geen echt glas,’ zegt figurant Calum. ‘Ze hebben het nagemaakt uit een doorzichtige deksel van een bakje afhaaleten.’ Ook de wonden zijn niet echt: grimeurs van de Vereniging LOTUS Nederland brengen die aan in vliegende vaart. Dat gaat zo: ze kleven een klont was vast op iemands gezicht of arm, snijden er met een stokje een snee in. Poederen met rood poeder een basislaag en spuiten daar een plakkerige rode vloeistof overheen.
Multidisciplinaire oefening
De mensen die er zitten, zijn vrijwilligers die zich hebben aangemeld om mee te doen aan de ‘multidisciplinaire oefening’ in de Koningstunnel: dat is een oefening waarmee nood- en hulpdiensten zich voorbereiden op een incident in een tunnel. Zo’n oefening is verplicht om eens in de 4 jaar te houden in 1 van de tunnels in de stad, zodat de nood- en hulpdiensten zich kunnen voorbereiden op wat ze moeten doen als er echt iets gebeurt. ‘Ik heb gelukkig nog nooit een echt ongeluk meegemaakt,’ zegt figurant Gabriëlle. ‘Maar ik wil wel eens zien hoe dat gaat. Wat gebeurt er? Wat doen de hulpdiensten?’
‘Houd je aan het script’
Oefenleider Florian verdeelt de taken: ‘Ik zoek nog 2 passagiers voor in de auto. Wie wil de hulpdiensten bellen? Doe jij dat, Peter?’ En geeft nog een laatste waarschuwing: ‘Houd je aan het script, mensen. Het is heel verleidelijk, maar neem geen eigen initiatief.’ Dan neemt hij iedereen mee de Koningstunnel in: 23 figuranten, 10 waarnemers, een cameraploeg van 8 mensen. Die ploeg maakt beelden voor een opleidingsfilm, waarmee ook de medewerkers kunnen oefenen die er nu in de tunnel niet bij kunnen zijn. Buiten staan nog 6 verkeersregelaars.
Een bus in een rookwolk
De Koningstunnel ziet er die avond uit zoals je hem nooit in het echt hoopt te zien: op de middenstreep ligt een donkergroene Opel Corsa op zijn kant. Uit een van de zijramen steekt een arm die roerloos op het asfalt ligt. Op de linkerrijstrook staat een bus, gehuld in een dikke rookwolk, met daarin 12 gewonde passagiers, een ernstig gewonde buschauffeur en een pop bij wijze van baby.
De oefening begint
Nadat alle figuranten nog de laatste aanwijzingen hebben gekregen, geeft de oefenleider een sein en de oefening begint. Wat er dan gebeurt: figuranten in de bus beginnen te bonzen op de ruiten, te hoesten en te schreeuwen om hulp. Verderop in de tunnel loopt Peter naar de noodtelefoon en informeert de tunnelleiding. De ventilatoren gaan aan, de rook wordt al snel de tunnel uitgeblazen. De omroepinstallatie in de tunnel roept iets om, maar in de bus is niet te horen wat de boodschap is. En verder even niets.
‘Waar blijven ze?’
In de bus maakt de energie waarmee de oefening begon plaats voor verwarring. ‘Waar blijven ze?’ vraagt iemand. ‘Waarom duurt het zo lang?’ Een krap kwartier later opent een brandweerman de deuren van de bus en stuurt iedereen die kan lopen naar buiten. Intussen wordt de auto die op zijn kant ligt opengeknipt. De buspassagiers gaan door een nooddeur in de tunnelwand naar de andere tunnelbuis, waar ze tegen de muur moeten gaan zitten om te wachten op de ambulance. De brandweer loopt langs de buspassagiers en controleert hoe het met iedereen gaat. De moeder met de baby is erg overstuur. Een brandweerman ontfermt zich over haar, laat haar plaatsnemen in de brandweerwagen en stelt haar gerust. Door de ventilatoren is het koud in de tunnel. Hier en daar deelt iemand van de brandweer dekens uit, of goudkleurige isolatiefolie. Daar wordt de buschauffeur helemaal mee ingepakt. Hij is zwaargewond en moet straks door de ambulance worden afgevoerd. Politieagenten lopen langs en noteren gegevens van de passagiers.
Op adem komen
Dan is het eerste deel van de oefening voorbij. ‘Jullie mogen nu terug naar het Paviljoen’, zegt de oefenleider. Later die avond zal de ploeg de hele oefening nog eens herhalen, zodat een andere ploeg hulpverleners en operators in actie kunnen komen. In het Paviljoen staat voor iedereen koffie, thee en een warme snack klaar, alle ruim 100 mensen die meededen aan de oefening komen er even op adem. De tijdelijke Gemeenschappelijke Meldkamer heeft kwartier gemaakt in het Paviljoen, met telefoons en laptops op een tafel. ‘Volgens mij is het goed gegaan,’ zegt 1 van de operators. ‘Wij hebben gedaan wat we moesten doen.’ Even verderop bespreken figuranten het verschil in tijdsbeleving van een normale situatie en wanneer je wacht tot de nood- en hulpdiensten er zijn. ‘Er zijn wel wat leerpunten,’ zegt Florian, de oefenleider, die net uit een bespreking komt met leidinggevenden. ‘Maar liever dat we daar nu tijdens een oefening tegenaan lopen dan bij een echt incident.’