22-02-2024 | De Hemsterhuisbrug is een monumentale gietijzeren brug uit 1885. Bouwhistoricus en adviseur Patrick weet alles over de historie van de brug. Dit zijn de 5 meest opvallende feiten uit de geschiedenis van de brug.
1. Ingekort
Deze brug vertelt ons van alles over het verleden van de stad. Door hoe de brug in eerste instantie was gebouwd, kunnen we zien dat de brug ooit was bedoeld als belangrijke schakel in het Haagse verkeersnetwerk. De Hemsterhuisstraat zou namelijk oorspronkelijk worden doorgetrokken richting het Westeinde. Die schakel is het nooit geworden. In de oorspronkelijke opzet was de bocht die het verkeer moest nemen vanaf de brug naar de Noordwal heel scherp. In 1922 is de brug ingekort, waardoor de bocht sindsdien makkelijker te nemen is. Dat weten we doordat we konden zien dat oude onderdelen opnieuw zijn gebruikt, maar voor de nieuwe situatie zijn aangepast. Zo zaten op de lantaarns nog sporen waar eerst de leuning van de brug aansloot. Door het bouwhistorisch onderzoek, weten we nu dat de brug oorspronkelijk bijna 7 meter langer was.
2. Vriendelijk voor paarden
In de 19e eeuw was op de Noordwal al een hoge brug, bij de bocht met de Paleiswal. Die brug was heel steil. Dat was lastig voor het verkeer, dat toen nog bestond uit paard en wagen. In een raadsverslag uit 1884 vond Patrick terug dat het bestuur der Neederlandsche vereeniging tot bescherming van dieren voorstander was van een lage Hemsterhuisbrug. Zij lieten de gemeente weten dat: “het zijne plicht en roeping is op het nut te wijzen van eene draaibrug, waardoor de paarden met minder inspanning en gevaar de vrachten kunnen vervoeren, terwijl vaste hooge bruggen voor personen en paarden vele gevaren aanbieden.” Mede daardoor werd de Hemsterhuisbrug draaibaar, al was dat wel duurder. Overigens was ook de gemeentearchitect voorstander voor een draaibare brug. Niet vanwege de paarden, maar omdat hij dacht dat de omliggende gebouwen last zouden hebben van een vaste brug.
3. Kleur
In eerste instantie denken mensen vaak dat al het gietijzer vroeger donkergroen was. Die kleur had de Hemsterhuisbrug ook voor de renovatie. Dat was niet de originele kleur, zo bleek uit kleuronderzoek. Een extern bureau analyseerde van verschillende onderdelen van de brug de verflagen en daaruit bleek dat de oorspronkelijke verflaag heldergroen was. Dat is de kleur die de brug nu ook weer heeft.
4. Combinatie van ambacht en industrie
De brug is een product van de Industriële revolutie, waarin je kunt zien dat de tijd waarin alles handgemaakt was overvloeide in de tijd waarin industriële productie opkwam. Aan de ene kant zijn er de ambachtelijke onderdelen, zoals de bewerkte natuurstenen hoekblokken. Aan de andere kant zijn er de industrieel geproduceerde elementen, zoals de onderdelen van gietijzer. Die hadden wel een klassiek uiterlijk, maar werden in een fabriek gemaakt.
5. Vastgezet
Al sinds het begin kon de brug worden opengedraaid. Dat was nodig omdat bij de Hemsterhuisbrug een overslagplaats was van groente en fruit. Dat werd toen per boot de stad in gebracht en met paard en wagen verder verspreid. Voor scheepvaart met lading moest de brug open kunnen.
In de twintigste eeuw werd scheepvaart met lading vervangen door auto en vrachtauto’s, waardoor de draaifunctie overbodig werd. Om kosten te besparen zette de gemeente de brug in de jaren ’60 vast. Bij de restauratie is de brug opnieuw draaibaar gemaakt. De brug en haar draaimechanisme zijn monumentaal. Alle onderdelen zijn daarom zoveel mogelijk hergebruikt en hersteld in originele staat. Een aantal onderdelen van het draaimechanisme was erger beschadigd dan verwacht. Deze onderdelen zijn daarom 1-op-1 nagemaakt, zoveel mogelijk met de techniek van tijdens de bouw. Er zijn niet veel gieterijen die deze onderdelen voor het draaimechanisme kunnen nabouwen, zeker vanwege de grootte ervan. Deze onderdelen zijn daarom nagemaakt bij een Spaanse gieterij.
Meer lezen over de Hemsterhuisbrug?
Interview: “Iedereen ging voor het allermooiste resultaat” – Bereikbaarheid Den Haag
Interview: “Hemsterhuisbrug voegt sfeer en kwaliteit toe” – Bereikbaarheid Den Haag